Op een dag was het die ene dag waarvan we al vanaf het begin wisten dat ‘ie ging komen. Vorige week maandag is de laatste bewoner van Stad in de Maak uit de Zeeheldenbuurt in Vlaardingen-Oost vertrokken. Ruim 2,5 jaar vormde de Vlaardinger Meent er een hechte community.
In 2021 kreeg Stad in de Maak de Cornelis Houtmanstraat en de Nieuwe Kerkstraat in beheer. Hier vestigde zich een nieuwe woongemeenschap volgens het Stad in de Maak-model: betaalbaar gemeenschappelijk wonen en daarnaast gemeenschappelijke ruimtes en buurtvoorzieningen op de begane grond.
Team SidM 2023 poseert in fonkelnieuwe KIOK. vlnr (15+) boven: Jaap van der Lee, Selma Hengeveld, Phillipa Driest, Daphne Koenders, Erik Jutten. midden: Ana Dzokic, Daan den Houter, Marc Neelen, Guido Marsille, Piet Vollaard. onder: Frank Hanswijk, Christine van Meegen, lege plek voor Melle Smets (zat vast in Belgie) en Sebastian Kubersky.
In Rotterdam is in december 2023 Kiosk heropend. Ooit onderdeel van Pension Almonde, tussentijds gevestigd in de Hofbogen, nu verhuisd naar de Stokerij aan de Pieter de Raadstraat 35A. Phillipa (Flip) organiseerde een ‘soft opening’ en vanaf nu is deze alternatieve kunst- en activisme bookshop / risoprintshop / vergader- en workshopruimte elke vrijdag van 14:00 tot 20:00 geopend. Hét adres voor ‘radical/critical theory, fiction, poetry and self-publishing practices.’ Intussen is de sloop van de Almondestraat na bijna drie jaar nodeloze leegstand dan toch begonnen, maar zijn de overige SidM-panden in Rotterdam Noord nog steeds actief, en zullen dat de komende jaren ook blijven.
Een weelderige groene binnentuin met daaromheen huizen, die een antwoord bieden op de kieren die de huidige woningmarkt blootlegt. Een jaar na oprichting heeft de Stad in de Maak-enclave in Vlaardingen een naam: de Vlaardinger Meent / Vlaardingen Commons. De eerste commons (gedeelde ruimten en voorzieningen) zijn er, de community is verdubbeld. Een update van dit levende onderzoek naar nieuwe manieren van wonen en samenleven.
In de woonkamer van de Cornelis Houtmanstraat 22 liggen houtsnippers op de grond, met een pad ertussendoor. Tegen de wanden staan boekenkasten met boeken over uiteenlopende onderwerpen. Van fermenteren tot de geschiedenis van Oost-Europa, en ook boeketreeksromans. Twee luie fauteuils. En dan is daar opeens de herkenbare stijl van de stadsnomaden van Stad in de Maak, met dank aan Studio C.A.R.E., die van de gemeenschappelijke woonkamer van het nieuwste project in Vlaardingen een herberg maakte.
Herberggevoel
De ruimtes zijn hostel-style ingericht. Na de lobby c.q. leeskamer staat er in het volgende vertrek – uiteraard zijn de deuren er overal uitgehaald – een eettafel met allerlei verschillende stoelen. Een keuken vol tweede tot en met tiende kans kookgerei en lockers maken het herberggevoel helemaal af.
Nu de logés nog. Boven zijn er een tiental slaapkamers, bedoeld voor kortdurend verblijf in de herberg. Er heeft echter nog niemand kunnen slapen. “De dag voor de opening stond de bouwinspectie van de gemeente voor de deur”, vertelt Daan den Houter, die zich naast zijn kunstenaarschap opwerpt als waard van de meent. “Omdat er een muur is doorgebroken, kan de veiligheid niet gegarandeerd worden en mag er niemand slapen.”
Een domper voor het herbergmodel. En tegenslag komt vaak niet alleen. “Eén van de bewoners ging trouwen. Er was een feestje dat tot 22.00 uur zou duren. De muziek was al uit, maar om 22.30 uur stond de politie voor de deur vanwege een klacht van de benedenbewoners.”
Het zijn waardevolle lessen in het onderzoek naar samenleven en het ‘op maat maken van de stad’, waar de Vlaardinger Meent voor is opgericht. Ook in deze straten beslissen en beheren de bewoners het geheel sociocratisch. “We leren hier opnieuw wat het is als uiteenlopende mensen samenleven. De meeste problemen worden al opgelost door naar elkaar te luisteren”, concludeert hij. “En de schuttingen eruit halen, dat helpt ook al een heleboel.”
Groei en inkomsten
De Vlaardinger Meent, zoals de bewoners de twee straten na bijna een jaar lang sociocratisch overleg doopten, begint vaste vormen te krijgen. Inmiddels zijn er 70 woningen in beheer bij Stad in de Maak, waarvan een deel bestaat uit gemeenschappelijke voorzieningen en opslag. Zo’n 55 huizen worden door één of meer bewoners bewoond.
De huurinkomsten (300,=/mnd/woning) worden gesplitst in drie potjes: een derde gaat naar Algemene Kosten en Onderzoek & Ontwikkeling van Stad in de Maak, daarvan wordt, naast een potje overhead, onder meer sociaalgeografisch onderzoek naar heden en verleden de wijk van betaald; een derde naar het beheer van de straat, daar worden – naast de reguliere onderhoudskosten van de woningen – voorzieningen zoals de herberg en de tuininrichting van betaald; en het overige deel vloeit terug in de community voor gemeenschappelijke wensen en projecten. Ook de andere projecten van Stad in de Maak hebben een dergelijke budgetverdeling, terwijl bovendien circa een kwart van de beschikbare woningen wordt vrijgemaakt voor algemeen gebruik en gedeelde voorzieningen.
Commons
Denk bijvoorbeeld aan de tuin, waar nu een kas wordt gebouwd. Ook is er – net als in het eerdere grote project Pension Almonde in Rotterdam – een ruimte bestemd als sauna. In de gemeenschappelijke werkplaats kan iedereen gereedschap lenen en met machines werken. Verder is er weer een Wasbuur, een blank space, een ruil kledingkast en twee gemeenschappelijke woonkamers.
“We hebben veel oogst uit de tuin en daar zijn mensen erg enthousiast over”, vertelt bewoonster Laura, die veel in de tuin doet. “We hebben bijvoorbeeld pesto uitgedeeld aan iedereen.” Bewoonster Romy gebruikt veel van de common spaces. “Het is fijn om met een groepje mensen in de ruimte bij de buitenkeuken te zitten. De keuken in het hostel gebruiken we nu voor de soepavonden. Vorige week vierden de San Juan in de tuin. Dat was een initiatief van mijn half Spaanse buurvrouw. Je ziet dat er steeds meer mensen zijn die iets oppakken of organiseren.”
Nu het hostel niet beslapen kan worden, broeden de bewoners op nieuwe ideeën. “Het was een teleurstelling dat dit idee in duigen viel, maar we denken wel gelijk aan wat we nog wél allemaal kunnen met deze ruimtes. Je ziet dat mensen gelijk kijken wat er nodig is voor de community en met nieuwe ideeën komen” vertelt Romy. Laura: “We willen er een geluidsdichte ruimte maken, zodat muzikanten er kunnen opnemen en er wél kleine feestjes gehouden kunnen worden.”
“Al blijft het wel de vraag hoe je een community goed organiseert”, zegt Romy. “Er integreren mensen, er gaan mensen weg. Er zijn taken die populair zijn en ook vaak vacatures, die niet altijd ingevuld worden.” De buitenkeuken bijvoorbeeld, die initieel het hart van de straat zou moeten zijn, ligt er verlaten en een tikkeltje verloederd bij. “Zo zie je dat je dingen soms kunt bedenken, maar dat de praktijk vaak anders loopt. Daar leren we van.”
Verdubbeling van het aantal bewoners
De community groeide vorig jaar gestaag woning na woning, tot er ongeveer een groep van 25 moderne stadsnomaden woonde. Zij legden contacten in de straat. Met elkaar, maar ook met de zittende bewoners die met een tijdelijk contract van woningcorporatie De Samenwerking in de overige huizen in de straat woonden.
Toen zij vorig jaar het bericht kregen dat ze eruit moesten, ontstond het contact met Stad in de Maak. Daan: “Waarom zou je een nieuwe woning zoeken, als je weet dat er in jouw straat een andere partij is die ook tijdelijk woningen verhuurt? Wilden wij er opeens 30 mensen bij die anders op straat zouden komen te staan? Het was niet echt een vraag. Voor ons was het raar om ze eruit te knikkeren, als partij die de woningmarkt toegankelijker wil maken voor mensen tussen wal en schip, zoals deze mensen.”
‘Je schutting gaat eruit’
Dus werden de oude bewoners van de straat ingelijfd in de Vlaardinger Meent. Er was 1 voorwaarde: je schutting gaat eruit en je draagt bij aan de community. Ook werden de nieuwe, oude bewoners onderdeel van de sociocratie. Opeens moesten de bijeenkomsten die vanwege het internationale gezelschap van Stadsnomaden altijd in het Engels waren, in het Nederlands vertaald worden.
Daan: “De behoeften blijken wel verschillend. Grof gezegd: het ene deel wil het liefst alleen zelf verbouwd voedsel eten en leeft zo duurzaam mogelijk. Dan is het even wennen als je buurman met een frituurpannetje bitterballen en een krat bier in de binnentuin zit.”
Het was wel even spannend, vond Romy. “Er hing wel wat onrust in de lucht. Daarom hebben we als Housing & Residence Circle iedereen persoonlijk benaderd. We stelden onszelf voor en vertelden dat we het samen moesten doen. Jij hoort er ook bij. Na een tijdje ebde de spanning weer weg en zaten mensen meer in hun comfortzone. Vorige week hadden we een meeting met Stad in de Maak en je zag dat mensen die eerst zeker niet zouden komen, er nu toch waren.”
Een blijvend symbool voor stadsnomaden
Wat schuurt tegen conventies kan nou net een broedplaats zijn. “Uiteindelijk onderzoeken we met dit project hoe je je leefomgeving geschikt maakt voor het leven buiten de gebaande paden. Hoe je samenwoont, werkt, leeft en hoe een woning een multifunctionele bron is die je leven verrijkt.”, concludeert Daan. “Wij willen het concept wonen aanpassen naar een nieuwe manier van leven die past bij de behoefte van de stadsnomade.” Het idee is om vanuit dit onderzoek met de Vlaardinger Meent iets blijvends achter te laten in de wijk, nadat we hier weer zijn vertrokken. “Dat kan een logeerhuis zijn, of slechts een straatnaambordje dat herinnert aan wat hier ooit was, maar ook veel meer.”
Leuk, Stad in de Maak is één van de 10 projecten die door de jury uit 44 inzendingen zijn gekozen voor de Rotterdam Architectuurprijs 2017.
Onze pitch: “Architectuur is méér dan het netjes stenen stapelen of het soepel ordenen van functie en ruimte. Architectuur in zijn beste vorm genereert een bruisend (stads)leven en faciliteert de vrije ontplooiing van mensen. Het is de kunst van het mogelijk maken (Cedric Price).
Meer info in een pdf brochure (link rechts onderaan de stempagina voor Stad in de Maak)
Last month the book ‘Funding the Cooperative City‘ was published. The book promotes and assists experiments in community-led urban development in European cities. Through workshops (Rotterdam, Berlin and Paris in 2014 and Budapest, Madrid, Rome, Rotterdam, Bratislava, Prague and Warsaw in 2016) as well as investigative reports, video portraits and a publication, the project brings together protagonists from various cities to help shaping a new European culture of urban development based on community-driven initiatives, civic economic models and cooperative ownership.
City in the Making is one of the featured projects. The interview with Marc Neelen explains it all (well almost). Here it is: FCC_Stad_in_de_Maak (002)
We can become “unstuck in time,” and so it goes. Was it a coincidence that the evening reserved for movie night at Stad in de Maak during “Proof Aliens Exist” week in Rotterdam happened to be February the 13th, the anniversary day of the Dresden bombing, 72 years ago? Slaughterhouse Five, the 1972 film directed by George Roy Hill, winner of the Cannes Jury Prize of the same year was selected among many other excellent alien themed films for the 9:00 pm screening. Based on the book by Kurt Vonnegut, the story is a partially autobiographical story that weaves in and out of Dresden, in the days leading up to the city’s catastrophic aerial firebombing. The main character, Billy Pilgrim, survives the city’s destruction and returns –again and again– to different episodes in his otherwise bland life. Like Voltaire’s Candide, Billy Pilgrim’s experiences unfold as random chances but entirely out of sequence: flashbacks with no present. Lees verder ““and so it goes” Slaughterhouse Five and the 4th dimension”
A fact finding report on alien life-forms, alien cultures, and alienation
From Saturday February 11 sunrise until Thursday February 16 midnight Peter Lang, professional alienist and – among many other publications – author of “the Lost Continents of Utopia”, will visit Rotterdam on a fact-finding mission on alien life-forms, alien cultures, and alienation in Rotterdam.
The Public is asked to bring proof of alien activities from around Rotterdam to the Evidence Room between February 11 and 16.
A special walk of discovery through Rotterdam Noord will be held on Sunday Februari 12 starting at 13.00 from Pieter de Raadtstraat 35.
Proofs will be presented at the De Stokerij on Thursday February 16, from 18:00 until midnight.
Also on the program: film Screening Monday February 13, 20:30: “Slaughterhouse 5,” 1972.
De Stokerij, Pieter de Raadtstraat 35, Rotterdam.
click to enlarge
Stay tuned, get involved.
All alien correspondence please use: aliens@stadindemaak.nl
Learn the 3 steps to welcome Aliens:
1 Seek Artifactual Evidence
2 Encounter Local Aliens
3 Become Alienated!
Sinds een half jaar woont beeldend kunstenaar en ‘archeoloog van het heden’ Melle Smets op de eerste verdieping van Pieter de Raadtstraat 37. In het onderstaande verhaal vertelt hij over zijn eerste kennismaking met ons woon-werkpand, maakt hij er een prachtige tekening van de complexe verbanden (zodat we het zelf eindelijk ook snappen) en verbindt hij onze manier van collectief wonen en werken met een eerdere kennismaking van een vergelijkbaar, maar veel ouder, pand in Budapest.
Het is een eerste verkenning van zijn onderzoek naar de betekenis en organisatorische vormgeving van onze ‘meent’, ‘mark’ of ‘almende’ (oud-nederlandse woorden voor ‘commons’).
Tekening van een wandeling door de eerste twee verdiepingen van Pieter de Raadtstraat 35-37 (klik voor vergr.)
“De rondleiding door de twee panden in de Pieter de Raadtstraat 35 & 37 deed mij denken aan een rondleiding in Budapest twee zomers geleden. Erik Jutten, één van de initiatiefnemers van Stad in de Maak, liep voorop via het trappenhuis van Pieter de Raadtstraat nummer 37, dwars door een studentenappartement, naar een balkon dat weer aansloot op de keukendeur van nummer 35. Door de kruip-door-sluip-door is er een on-Nederlands gebouw ontstaan. Wat hier achter de gevel gebeurt is iets anders dan wat de voorkant doet vermoeden. De ‘gordijnen blijven open als de avond valt want wij hebben niks te verbergen’ traditie zit niet alleen in de mensen maar ook in gebouwen. Hier dus niet.
De tweede editie van De Stoker, de krant waarmee Stad in de Maak zich presenteert aan buurtbewoners, vrienden en belangstellenden, is uit.
In deze aflevering besteden we onder meer aandacht aan onze panden Bloklandstraat 190, Zwaanshals 288 en de ideeën voor een coöperatieve timmerwerkplaats aan het Noordplein. Verder nieuws over nieuwe projecten in het kader van Pioniersmeent De Stokerij van PhedFlip, Monnik, restaurantjehuren.nl, en Melle Smets. En wie nu eindelijk eens wil weten wat de ‘commons’ eigenlijk zijn, vindt het antwoord in deze aflevering. Om de naam De Stoker waar te maken wordt het stadsvuurtje opgestookt met teksten over de huidige woonsituatie in Rotterdam, en weer afgeblust met vrolijk nieuws en advertenties van velerlei aard.
De krant wordt verspreid onder de buren van Stad in de Maak, op de leestafels van verschillende koffietentjes en cafe’s in de buurt, maar is ook – gratis natuurlijk – af te halen op een van onze locaties.
Als dat allemaal te lastig is, dan is #2 evenals #1 vanaf de website te downloaden.
De Stoker 3# verschijnt februari/maart 2017.
Sloop van verwaarloosde en goedkope woningen is van alle tijden. En als de nood te hoog werd stonden er altijd mensen op die het niet langer pikten en hun woontoekomst in eigen hand namen.
Een prachtig voorbeeld van een even ludieke als bloedserieuze oproep om leegstand om te zetten in woonvrijheid is het ’lieverevolutionaire’ pamflet ‘In Holland Staat Un Huis’ dat door Provo 50 jaar geleden op 25 april 1966 werd gepubliceerd. Het is een eerste teken van en oproep voor de georganiseerde kraakbeweging van de jaren 1970-80. Als zodanig nog hartstikke actueel, niet alleen in Amsterdam, ook in Rotterdam. Lees verder “Niks nieuws onder de zon: van bezetunpandje naar bezitunpandje”
